داروی مرکب شش (قرص خون روایی)

داروی مرکب شش (قرص خون روایی)
داروی مرکب شش از مرکبات اسلامی است این هم از معجزات اسلامی است و کسانی که طب اسلامی را نمی‌پذیرند این دارو را قبول دارند. ما به آن داروی قرص خون می‌گوییم.
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَمَّادٍ الْبَصْرِيُّ مِنْ وُلْدِ نَصْرِ بْنِ سَيَّارٍ (نصر بن سیار از اصحاب امام صادق ع است ) قَالَ: حَدَّثَنِي مُعَمَّرُ بْنُ خَلَّادٍ قَالَ‌:
كَانَ أَبُو الْحَسَنِ الرِّضَا ع كَثِيراً مَا يَأْمُرُنِي‌ بِاتِّخَاذِ هَذَا الدَّوَاءِ وَ يَقُولُ إِنَّ فِيهِ مَنَافِعَ كَثِيرَةً وَ لَقَدْ جَرَّبْتُهُ فِي‌ الْأَرْيَاحِ وَ الْبَوَاسِيرِ فَلَا وَ اللَّهِ مَا خَالَفَ تَأْخُذُ هَلِيلَجَ أَسْوَدَ وَ بَلِيلَجَ وَ أَمْلَجَ أَجْزَاءً سَوَاءً فَتَدُقُّهُ وَ تَنْخُلُهُ بِحَرِيرَةٍ ثُمَّ تَأْخُذُ مِثْلَهُ لَوْزاً أَزْرَقَ وَ هُوَ عِنْدَ الْعِرَاقَيْنِ مُقْلٌ أَزْرَقُ فَتَنْقَعُ اللَّوْزَ فِي مَاءِ الْكُرَّاثِ حَتَّى يُمَاثَ فِيهِ ثَلَاثِينَ لَيْلَةً ثُمَّ تَطْرَحُ عَلَيْهَا هَذِهِ الْأَدْوِيَةَ وَ تَعْجِنُهَا عَجْناً شَدِيداً حَتَّى يَخْتَلِطَ ثُمَّ تَجْعَلُهُ حَبّاً مِثْلَ الْعَدَسِ وَ تَدْهُنُ يَدَكَ بِالْبَنَفْسَجِ أَوْ دُهْنِ خَيْرِيٍّ أَوْ شَيْرَجٍ لِئَلَّا يَلْتَزِقَ ثُمَّ تُجَفِّفُهُ فِي الظِّلِّ فَإِنْ كَانَ فِي الصَّيْفِ أَخَذْتَ مِنْهُ مِثْقَالًا وَ إِنْ كَانَ فِي الشِّتَاءِ مِثْقَالَيْنِ وَ احْتَمِ مِنَ السَّمَكِ وَ الْخَلِّ وَ الْبَقْلِ فَإِنَّهُ مُجَرَّب‌[3] یعنی احمد بن حماد می‌گوید امام رضا ع این دارو را همیشه به من سفارش می‌کردند و می‌فرمود در این دارو منافع زیادی است و امتحان کردم آن را برای بواسیر و بادها قسم به خدا که مخالفت نکردند. فرمود از هلیله سیاه و بلیله (شبیه هلیله اما دم دارد) و آمله می‌گیری به اندازه مساوی و آسیاب می‌کنی و الک می‌کنی همانند آن مقل ازرق را در آب تره (تره خصوصیاتی دارد باید تمیز اما نشسته باشد و آب تره‌ی نشسته گرفته شود و روی مقل ریخته شود بعد) سی روز نگه می‌داری تا مقل در آب تره آب شود (اگر مقل آب شد مقل خوب است اگر مقل آب نشد جنس آن خوب نیست و کیفیت ندارد حالت صمغی وپلیمری پیدا کند خوب نیست. مقل صمغ گیاهی است). سپس با آن خمیر درست می‌کنیم بعد از آن شدید ورز دهید تا خوب مخلوط شود و قرص درست کنید مانند اندازه یک دانه عدس. دستت را با روغن بنفشه یا روغن شب بو یا روغن کنجد چرب کن تا دارو (موقع ورز دادن) به دستت نچسبد سپس در سایه خشک میکنی و در تابستان یک مثقال و در زمستان دو مثقال استفاده میکنی و در دوره استفاده از دارو از ماهی سرکه و سبزیجات (پخته و نپخته) پرهیز کن (گیاه سبزی نیست) و این دارو تجربه شده است.
این دارو ترکیب سه‌گانه‌ای است که در مرکب سه و در اینجا و در طریفل هم وجود دارد. داروی خیلی قوی است و عمومیت دارد.
درباره عبارت ” ثُمَّ تَأْخُذُ مِثْلَهُ ” دو احتمال دارد یکی اینکه مِثْلَهُ یعنی مثل تک تک این سه دارو مثلا از هرکدام صد گرم از این هم صد گرم باشد احتمال دیگر اینکه اندازه جمیع آنها مراد باشد یعنی اندازه سیصد گرم باشد. بعض رفقا می‌گویند احتمال دوم درست است.
اما خود من عقیده دارم احتمال اول درست است. ودوقرینه برای صحت این عقیده وجود دارد:
قرینه‌ی اول آن این است که مقل را باید یک ماه در آب تره نگهداریم بعد از یک ماه این سه مواد را اضافه می‌کنیم چرا از اول آسیاب می‌کنیم ؟ استفاده می‌شود چون اندازه مقل باید معلوم شود به همین جهت یکماه قبل آسیاب می‌کنیم.
قرینه دوم: روایاتی داریم شبیه همین مورد می‌فرماید “مثله جمیعا” یعنی به اندازه همه مواد اما اگر جمیعا را اضافه نمی‌کند و می‌فرماید “مثله” معنایش این است که مراد وزن تک تک آن‌ها است. قرینه‌ی دیگر برای صحت احتمال اول این است که اگر مقل را به اندازه یکی از اینها قرار دادیم وقتی مواد را اضافه کنیم یک خمیر تهیه می‌شود ولی اگر مقل را به اندازه مجموع در نظر بگیریم دارو آبکی می‌شود و تبدیل به قرص نمی‌شود، مگر اینکه جنس مقل خوب نباشد و حالت پلیمری داشته باشد و در تره آب نشود.
اشکال احتمال دوم این است که اگر بگوییم “مثله” به “جمیعا” برمی‌گردد مرجع ندارد یا می‌گوییم مرجع آن باطنی می‌شود اما مرجع ظاهری بهتر از مرجع باطنی است بنابراین به تک تک برمی‌گردد.
نکته‌ی دیگر اینکه می‌دانیم داروها بعد از آسیاب شدن زود از بین می‌روند یا خاصیت آن درصورت ماندن کم می‌شود بنابراین “ثم” به معنای زمانی نیست بلکه به معنای انجام دادن دو کار است در کنار هم به عبارت دیگر “ثم” به معنای ترتیب کلامی است و ترتیب زمانی ندارد. دروس استاد تبریزیان

[1] طب الائمه، ابن سابور زیات نیشابوری، ص88
[2] طب الائمه، ابن سابور زیات نیشابوری، ص90
[3] طب الائمه، ابن سابور زیات نیشابوری، ص101

تجربه شخصی استاد شیروانی برای تجویز قرص خون: حدود 5 سال است که بنده این دارو را برای بیماران مبتلا به کم خونی و خونریزی های شدید قاعدگی و گشادی دریچه قلب تجویز نموده ام و نتایج رضایت بخشی را مشاهده کرده ام . تبصره: در افرادی که دچار غلبه گرمی هستند احتمال سردرد وجود داشته است که می توان مقدار مصرف را کاهش داد و همراه تجویز این دارو، اصلاح مزاج نیز صورت گیرد. در این روایت فواید این دارو را کثیر دانسته از جمله غلبه بادها و بواسیر. این وظیفه اطباء هست که درباره مفردات این دارو تحقیق کنند تا بخشی از این فوائد کثیر را به دست بیاورند. فوائدی مثل: جهت بیماریهای خونی ، قلبی عروقی، کم خونی، حونریزی های داخلی و خارجی، گشادی دریچه قلب، سوراخ شدن قلب، سوراخی قلب، دردهای عضلانی، تشکیل نشدن قلب جنین، سقط های مکرر، سردردهای نوع سرد و… مهدی شیروانی